IMO2023/6: Coaxal circles


Trong bài này chúng tôi sẽ giới thiệu một lời giải của bài 6 trong kỳ thi Olympic Toán quốc tế năm 2023 (IMO 2023). Đề thi đã có ở đây https://nttuan.org/2023/07/08/imo2023-problems/

Chúng tôi trình bày lời giải theo hình vẽ tương ứng, các tình huống khác được bỏ qua. Đầu tiên ta phải hiểu thêm về đẳng thức giữa các góc trong đề bài, bởi vì ta không thể vẽ các điểm A_1, B_1C_1 một cách tùy tiện và hy vọng giải được bài toán. Gọi O là tâm của tam giác đều ABC. Từ giả thiết ta có \sum (180^{\circ}-2\widehat{A_1BC})=480^{\circ}, suy ra \widehat{A_1CB}+\widehat{B_1CA}=\widehat{B_2AA_1}.\quad (*) Đến đây ta ký hiệu W là ảnh của B_1 qua phép quay tâm C góc +60^{\circ}, cùng phép quay biến A thành B.

Khi đó W thuộc tia AA_1(*) được viết lại dưới dạng \widehat{B_2CW}=\widehat{B_2AW}. Do đó bốn điểm B_2, A, C, và W cùng nằm trên một đường tròn. Đường tròn này có tâm là B_1CB_1=CW=B_1W=B_1A.
Như vậy ta đã chứng minh được kết quả sau:

(\alpha): B_1 là tâm của (CAB_2), C_1 là tâm của (ABC_2), và A_1 là tâm của (BCA_2).

Tiếp theo, ta sẽ tìm hai điểm khác nhau có cùng phương tích đối với cả ba đường tròn ngoại tiếp các tam giác AA_1A_2, BB_1B_2CC_1C_2. Làm được điều này là ta giải được bài toán. Mới đầu chúng tôi định giải nghĩa một cách hình học hai giao điểm của ba đường tròn, hay là chứng minh tâm của ba đường tròn thẳng hàng. Nhưng không thành công!

(\beta): Ba đường thẳng A_1A_2, B_1B_2, và C_1C_2 đồng quy. Nếu ký hiệu T_1 là điểm thuộc cả ba đường thẳng, thì T_1 có cùng phương tích đối với (AA_1A_2), (BB_1B_2), và (CC_1C_2).

Theo (\alpha), các tam giác C_1C_2AB_1B_2A là các tam giác cân, suy ra
\widehat{B_1B_2C_1}=\widehat{B_2AC_2}=\widehat{B_1C_2C_1}. Do đó tứ giác B_1C_1B_2C_2 là một tứ giác nội tiếp, tương tự ta cũng có hai tứ giác nội tiếp khác. Theo định lí về tâm đẳng phương của ba đường tròn ta có (\beta).

(\gamma): \widehat{BAB_2}+\widehat{BB_1B_2}=\widehat{CAC_2}+\widehat{CC_1C_2}.

Gọi Z là giao điểm của BB_1 với CB_2, và Y là giao điểm của BC_2 với CC_1. Ta có \widehat{B_1ZC}=\widehat{A_1CB}+30^{\circ}=30^{\circ}-\widehat{BAC_1}-\widehat{B_1AC}+30^{\circ}=\widehat{B_2AB_1}, nên tứ giác AB_2ZB_1 là một tứ giác nội tiếp. Chứng minh tương tự ta cũng có tứ giác AC_1YC_2 nội tiếp. Từ hai tứ giác nội tiếp này ta thấy vế trái và vế phải trong (\gamma) lần lượt bằng \widehat{BAZ}\widehat{CAY}, chỉ việc để ý thêm rằng YZ đối xứng với nhau qua AO là ta có (\gamma).

Bây giờ gọi A_3 là giao điểm thứ hai của (AA_1A_2) với (A_1), B_3 là giao điểm thứ hai của (BB_1B_2) với (B_1), và C_3 là giao điểm thứ hai của (CC_1C_2) với (C_1).

(\zeta): Ba đường thẳng AA_3, BB_3, và CC_3 đồng quy. Nếu ký hiệu T_2 là điểm thuộc cả ba đường thẳng, thì T_2 có cùng phương tích đối với (AA_1A_2), (BB_1B_2), và (CC_1C_2).

Tính toán đơn giản ta được \widehat{BB_3C}=\widehat{B_2AC}-\widehat{BB_1B_2}\widehat{CC_3B}=\widehat{BAC_2}-\widehat{CC_1C_2}. Kết hợp với (\gamma) ta có \widehat{BB_3C}=\widehat{CC_3B}, suy ra tứ giác BCB_3C_3 là một tứ giác nội tiếp. Ta cũng có hai tứ giác tương tự nội tiếp. Theo định lí về tâm đẳng phương của ba đường tròn ta có (\zeta).

Bài toán được giải.

One thought on “IMO2023/6: Coaxal circles

Leave a comment